การศึกษาประสิทธิภาพการสกัดคอลลาเจนจากเศษหนังปลานิลร่วมกับสารสกัดหยาบใบบัวบกเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพให้กับครีมลดรอยลายในสตรีมีครรภ์
- ชื่อนักเรียนผู้จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์
สุภัชชา มาลีกุล, ษรชญ บุตรสิงห์
- อาจารย์ที่ปรึกษาโครงงานวิทยาศาสตร์
จารุวรรณ จงทอง
- โรงเรียนที่กำกับดูแลโครงงานวิทยาศาสตร์
- ปีที่จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์
บทคัดย่อโครงงานวิทยาศาสตร์
“คอลลาเจน” เป็นโปรตีนที่มีมากที่สุดในสัตว์ที่มีกระดูกสันหลัง โดยเป็นองคป์ระกอบหลักใน
ผิวหนัง กระดูก เอ็น กระดูกอ่อน ฟันและหลอดเลือด มีการนำคอลลาเจนมาใช้ประโยชน์อย่างแพร่หลายใน
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทางการแพทย์ เภสัชกรรม เครื่องสำอาง ครีมบำรุงผิวหรือในรูปแบบรับประทาน เพื่อ
เพิ่มความชุ่มชื่น ลดริ้วรอยและชะลอการแก่ของผิว ในปัจจุบันคอลลาเจนส่วนใหญ่สกัดมาจากสัตว์บก เช่น
ไก่ วัว สุกร ซึงมีข้อจำกัดทางด้านศาสนา และสัตว์เหล่านี้เกิดโรคที่สามารถติดต่อสู่มนุษย์ได้ เช่น โรควัวบ้า
(Bovine spongiform encephalopathy; BSE) และโรคเท้าปากเปื่อย (Foot and mouth disease; FMD)
(ตุลยา โพธารส, 2554: 260)
“ปลานิล” เป็นปลาน้าจืดที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจของประเทศไทย โดยจากข้อมูลในปี 2559 มี
ปริมาณผลผลิตปลานิลจากการเพาะเลี้ยงถึง 176,463 ตัน มีการส่งออกปลานิลที่แปรรูปและไม่แปรรูปถึง
7,975.4 ตัน คิดเป็นมูลค่า 598.5 ล้านบาท โดยส่งออกในรูปแบบของเนื้อปลานิลแปรรูปแช่แข็งและแช่เย็น ถึง
ร้อยละ 38.1 การแปรรูปดังกล่าวนี้ ทำให้เกิดเศษเหลือทิ้งจากหนัง เกล็ด ครีบ และก้างปลาปริมาณมากถึงร้อย
ละ 50-70 ของวัตถุดิบเริ่มต้น กรมประมงได้ทำการศึกษาวิจัยเพื่อหาแนวทางในการนำเศษเหลือทิ้งเหล่านี้มา
ใช้ประโยชน์ โดยผลิตเป็นคอลลาเจน ซึ่งเป็นทางเลือกใหม่ในการแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า และเป็นการช่วยลด
ปัญหาขยะที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมปัจจุบันเศษเหลือทิ้งจากการแปรรูปสัตว์น้าส่วนใหญ่ถูกใช้ใน
อุตสาหกรรมอาหารสัตว์และการทำปุ๋ย ซึ่งนับว่ามีมูลค่าค่อนข้างต่ำ จึงมีแนวคิดนำเศษเหลือทิ้งจากปลานิล
มาศึกษาวิจัยเพื่อเพิ่มมูลค่าให้สูงขึ้น ด้วยการสกัดเป็นคอลลาเจนเพื่อใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมต่างๆ เช่น
เครื่องหนัง ยารักษาโรค วัสดุทางการแพทย์ เครื่องสำอาง อาหาร และผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร เป็นต้น ที่ผ่านมา
มีการศึกษาการสกัดคอลลาเจนจากหนังและก้างปลาซึ่งส่วนใหญ่เป็นปลาทะเล มีการศึกษาสกัดคอลลาเจน
จากหนังปลาน้ำจืดน้อยมาก จึงนับเป็นความท้าทายของงานวิจัยชิ้นนี้ ซึ่งอาจใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาการ
ใช้ประโยชน์เศษเหลือทิ้งจากสัตว์น้าจืดชนิดอื่น ๆ ได้ต่อไปในอนาคต (กองวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยี
อุตสาหกรรมสัตว์น้ำ กรมประมง. 2560. คอลลาเจนเศษหนังปลานิล [ออนไลน์]. เข้าถึงจาก:
https://www.kaset1009.com) หนังปลานิลมีความชุ่มชื่น มีคอลลาเจนสูง และต้านทานการติดเชื้อโรคได้ดี
เทียบเท่ากับผิวหนังของมนุษย์ (BBC News. 2560. หนังปลารักษาแผลไหม้ [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก;
“ผิวแตกลาย” เกิดจากการขยายตัวอย่างต่อเนื่องของผิวหนังและเนื้อเยิ่อในเวลาอันรวดเร็ว ในขณะ
ท:ีทารกน้อยเจริญเติบโตอยู่ในครรภ์ ทำให้เส้นใยโปรตีนอีลาสตินและคอลลาเจนบริเวณผิวหนังชั้นในสุดถูก
ยืดออกส่งผลให้โครงสร้างคอลลาเจนถูกทำลาย และทำงานผิดปกติ รวมทั้งฮอร์โมนที่ีมีการเปลี่ยนแปลง
โดยเฉพาะช่วงใกล้คลอด ประกอบกับผู้ที่มีน้ำหนักตัวเพิ่ม ขึ้นอย่างรวดเร็วเกินกว่าที่ผิวหนังจะขยายตัวตาม
ได้ทันทำให้เกิดรอยแตกบริเวณหน้าท้อง ทรวงอก สะโพก ต้นขา และบั้นท้าย (theAsianparent Thailand.
แม่ตั้งครรภ์ท้องลายVSท้องไม่ลาย เกิดจากอะไร ทำไมคนท้องบางคน ท้องสวยผิวเนียนใส ไม่ลาย
พร้อย [ออนไลน์]. เข้าถึงจาก: https://th.theasianparent.com)
จากคุณสมบัติของ คอลลาเจนที:กล่าวมาข้างต้น ผู้จัดทำจึงมีแนวคิดที:จะนำเศษหนังปลานิลที่เป็น
ส่วนเหลือทิ้งเป็นปริมาณมากถึงร้อยละ 50-70 ของวัตถุดิบเริ่มต้น มาเพิ่มมูลค่าโดยการสกัดคอลลาเจนจาก
หนัง ปลานิลและสารสกัดจากใบบัวบก เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของครีมลดรอยแตกผิวหนังสตรีมีครรภ์