การพัฒนาสูตรตำรับยาน้ำเชื่อมที่มีส่วนผสมของสารสกัดฟ้าทะลายโจร

ชื่อนักเรียนผู้จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์

ศรัณยพงศ์ ธนนันท์โสภณ

อาจารย์ที่ปรึกษาโครงงานวิทยาศาสตร์

กานต์มณี สุขเกษม, เกริก ศักดิ์สุภาพ

โรงเรียนที่กำกับดูแลโครงงานวิทยาศาสตร์

โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร (ฝ่ายมัธยม)

ปีที่จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์

พ.ศ. 2564

บทคัดย่อโครงงานวิทยาศาสตร์

ฟ้าทะลายโจร (Andrographis paniculata (Burm.f.) Nees) เป็นยาสมุนไพรที่มีฤทธิ์ลดไข้ แก้เจ็บคอ และใช้สำหรับบรรเทาอาการโควิด-19 กันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน แต่เนื่องด้วยมีรสขมทำให้รับประทานยากในเด็ก ดังนั้นวัตถุประสงค์ของการศึกษาครั้งนี้เพื่อควบคุมคุณภาพของวัตถุดิบฟ้าทะลายโจรตามวิธีที่กำหนดไว้ในตำรามาตรฐานยาสมุนไพรไทย (Thai herbal pharmacopoeia) ศึกษาปริมาณสาร Andrographolide ในสารสกัดฟ้าทะลายโจรด้วยเทคนิค High Performance Liquid Chromatography (HPLC) พัฒนาสูตรตำรับยาน้ำเชื่อมที่มีส่วนผสมของสารสกัดฟ้าทะลายโจรให้รับประทานง่ายขึ้น โดยการกลบรสขมแต่งรสหวานด้วยน้ำเชื่อม (Syrup) ซอร์บิทอล (Sorbitol) กลีเซอรีน (Glycerine) โพรพิลีนไกลคอล (Propylene glycol) และสารอื่นๆ ศึกษาลักษณะทางกายภาพและทางเคมีของตำรับยาน้ำเชื่อม รวมทั้งควบคุมปริมาณสาร Andrographolide ในสูตรตำรับยาให้ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน จากผลการควบคุมคุณภาพวัตถุดิบฟ้าทะลายโจร พบว่าผ่านเกณฑ์มาตรฐานตามข้อกำหนดสมุนไพร เมื่อนำมาสกัดด้วย 95% เอทานอล พบว่ามีเปอร์เซ็นต์ผลผลผลิต (% Yield) เท่ากับ 14.46 % เมื่อวิเคราะห์ปริมาณสารสำคัญด้วยเทคนิค HPLC พบว่าสารสกัดมีปริมาณสาร Andrographolide เท่ากับ 87.19 ± 2.78 มิลลิกรัมต่อกรัมของสารสกัด จากการตั้งสูตรตำรับพบว่าสูตรที่ 1-5 ตกตะกอนจึงเพิ่ม

โพรพิลีนไกลคอล ช่วยทำให้สารสกัดละลายได้ดีมากขึ้น เมื่อตั้งที่ไว้ไม่ตกตะกอน การเพิ่มปริมาตรซอร์บิทอล

กลีเซอรีน และน้ำเชื่อมโกโก้ พบว่าช่วยทำให้รสขมลดลง และมีกลิ่นหอมมากขึ้น โดยสูตรที่ 9 เป็นสูตรที่ดีที่สุด ซึ่งตำรับ 100 มิลลิลิตร ประกอบด้วยสารสกัด 0.86 กรัม โพรพิลีนไกลคอล 10 มิลลิลิตร ซอร์บิทอล 12.5 มิลลิลิตร กลีเซอรีน 12.5 มิลลิลิตร น้ำเชื่อมโกโก้ 60 มิลลิลิตร โซเดียมเบนโซเอต 0.1 กรัม และเติมน้ำบริสุทธิ์จนเป็น 100 มิลลิลิตร ลักษณะปรากฏเป็นสีน้ำตาลเข้ม กลิ่นหอม ความขมลดลง pH 5 และไม่ตกตะกอนเมื่อตั้งทิ้งไว้ ดังนั้นสูตรที่ 9 เป็นสูตรที่ควรนำไปศึกษาความคงตัวทางกายภาพและทางเคมีต่อไป ขณะนี้กำลังอยู่ในกระบวนการยื่นขอจริยธรรมการวิจัยในคน เพื่อนำผลิตภัณฑ์ตำรับยาน้ำเชื่อมที่มีความคงตัวที่ดีที่สุดมาทดสอบการชิมในอาสาสมัครต่อไป และผู้พัฒนาหวังเป็นอย่างยิ่งว่าโครงงานนี้จะมีประโยชน์ทางการแพทย์ และมีส่วนช่วยในการแก้ปัญหาสถานการณ์โควิด-19 ทั้งในระดับชาติและระดับโลกต่อไปในอนาคต