การแยกพืชมีพิษที่มีลักษณะสัณฐานคล้ายกับพืชรับประทานได้ โดยเครื่องหมายโมเลกุล

ชื่อนักเรียนผู้จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์

ภัสนันท์ บวรไกรเลิศ, ฟ้าใส โตธนะรุ่งโรจน์, ณัฐนา โชคบุญเจริญ

อาจารย์ที่ปรึกษาโครงงานวิทยาศาสตร์

สุภานันท์ สุจริต, กนกพร ไตรวิทยากร

โรงเรียนที่กำกับดูแลโครงงานวิทยาศาสตร์

โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์

ปีที่จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์

พ.ศ. 2564

บทคัดย่อโครงงานวิทยาศาสตร์

เนื่องจากมีรายงานการพบผู้ป่วยจากการรับประทานพืชมีพิษ ได้แก่ โหรา (Alocasia macrorrhizos Schott) พิษลักษณ์ (Phytolacca americana) และ ลำโพง (Datura metel L.) เพราะความสับสนกับพืชรับประทานได้ซึ่งมีรูปร่างและสัณฐานคล้ายกันมากได้แก่ ออดิบ (Colocasia gigantea Hook.f.) โสมไทย (Talinum paniculatum) และ แตรนางฟ้า (Brugmansia suaveolens) ตามลำดับ โดยทางผู้วิจัยมีการศึกษาโดยใช้วิธีการระบุพืชด้วยเครื่องหมายโมเลกุล มาใช้ในการจำแนกพืชมีพิษที่มีลักษณะสัณฐานคล้ายกับพืชรับประทานได้ทั้ง 3 คู่ เพื่อเป็นการเพิ่มฐานข้อมูลซึ่งสามารถใช้อ้างอิงในการศึกษาเกี่ยวกับพืชชนิดเหล่านี้ในอนาคต

สำหรับขั้นตอนการศึกษา ตัวอย่างพืชทั้งหมดถูกนำมาสกัด genomic DNA และเพิ่มจำนวนยีน rbcL matK472 และ ITS2 ซึ่งสามารถใช้ศึกษาเครื่องหมายโมเลกุลได้ โดยชิ้นส่วน DNA ที่สกัดได้ถูกนำมาตรวจสอบขนาด คุณภาพ และความเข้มข้นด้วย gel electrophoresis และการวัดค่าการดูดกลืนแสง จากนั้นชิ้นส่วน DNA ดังกล่าวจึงถูกนำไปหาลำดับนิวคลีโอไทด์เพื่อหาเครื่องหมายโมเลกุล ท้ายที่สุด เครื่องหมายโมเลกุลที่ได้จากพืชถูกนำมาใช้สร้างต้นไม้วิวัฒนาการด้วยโปรแกรม Chromas และ MEGA-X เพื่อวิเคราะห์การระบุและการจำแนกพืชพืชมีพิษที่มีลักษณะสัณฐานคล้ายกับพืชรับประทานได้

จากการวิเคราะห์ต้นไม้วิวัฒนาการที่ได้ทำให้ทราบถึงความสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการระหว่างพืชมีพิษกับพืชรับประทานได้ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าเครื่องหมายโมเลกุลของช่วงยีน rbcL matK472 และ ITS2 สามารถนำมาใช้จำแนกพืชมีพิษที่มีลักษณะสัณฐานคล้ายกับพืชรับประทานได้ นอกจากนี้ จากการทดลองยังสรุปได้ว่าช่วงยีน matK472 เป็นเครื่องหมายโมเลกุลที่เหมาะสมที่สุดในการแยกพืชตัวอย่างออกจากกัน