สเปรย์นาโนอิมัลชันจากสารสกัดกะเม็ง เพื่อยับยั้งการอักเสบในสัตว์ จากเชื้อ Staphylococcus aureus

ชื่อนักเรียนผู้จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์

วรัญญาภรณ์ โพธิ์เจริญชัย, อชิรญาณ์ แก้วสอน

อาจารย์ที่ปรึกษาโครงงานวิทยาศาสตร์

ณัฐภัสสร เหล่าเนตร์

โรงเรียนที่กำกับดูแลโครงงานวิทยาศาสตร์

โรงเรียนวิทยาศาสตร์จุฬาภรณราชวิทยาลัย พิษณุโลก

ปีที่จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์

พ.ศ. 2566

บทคัดย่อโครงงานวิทยาศาสตร์

แผลอักเสบ คือ การอักเสบหรือเกิดบาดแผล จะทำให้สภาพแวดล้อมบนผิวหนังบริเวณนั้น เปลี่ยนแปลงไป ไม่ว่าจะเป็นความชื้น และอุณหภูมิที่สูงขึ้น ทำให้แบคทีเรียประจำถิ่น หรือจุลินทรีย์ประจำถิ่น (Normal flora) ที่ทำหน้าที่สร้างภูมิต้านทานให้แก่ผิวหนังบริเวณนั้นอ่อนแอลง แบคทีเรียกลุ่มที่ก่อโรคจึง เจริญเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว จนทำให้เกิดเป็น โรคผิวหนังอักเสบเป็นหนอง

แบคทีเรียก่อโรคชนิดแกรมบวกที่พบในสุนัขที่เป็นโรคนี้ คือกลุ่ม Staphylococcus aureus ซึ่งโดย ปกติแล้วแบคทีเรียกลุ่มดังกล่าวสามารถพบได้ทั้งในสุนัขและแมวทั่วไปที่มีสุขภาพผิวหนังดี แต่จะพบใน ปริมาณที่ต่ำมาก และอยู่แบบชั่วคราวมากกว่าถาวร นอกจากนี้แบคทีเรียกลุ่มนี้ยังอาศัยอยู่บริเวณเยื่อเมือก ของทวารหนักจมูก ปาก ตาขาว และอวัยวะสืบพันธุ์อีกด้วย เมื่อสัตว์เลียขน หรือกัดแทะผิวหนัง ก็สามารถพบ เชื้อแบคทีเรียกลุ่มนี้บนผิวหนังและขุมขนได้เช่นกัน หากมีบาดแผลหรือการอักเสบบริเวณที่เลียก็จะก่อให้เกิด บาดแผลอักเสบ และติดเชื้อเป็นหนองในเวลาต่อมา

อาการที่พบบ่อยคือ พบตุ่มหนอง แดงอักเสบบนผิวหนัง บางครั้งพบว่ามีการติดเชื้อเฉพาะบริเวณผิว ชั้นนอกหรือมีการติดเชื้อของผิวหนังชั้นในลึกลงไป โดยจะพบลักษณะรอยโรคที่เรียกว่า Hot Spot ซึ่งมี ลักษณะเป็นแผลอักเสบเป็นวงกลม เป็นแผลแฉะ มีน้ำเยิ้ม ๆ อาจจะเป็นแผลตื้นหรือแผลลึกก็ได้ สุนัขจะรู้สึก เจ็บและคัน ทำให้สุนัขเลีย กัด เกา บริเวณที่เป็นแผลจนทำให้เกิดการอักเสบและลุกลามไปอย่างรวดเร็ว แผล จะขยายขนาดได้ไวมาก สาเหตุที่ทำให้เกิดอาการแบบนี้มาจากความอับชื้น ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้ทุกฤดู แต่ว่า จะพบมากในช่วงที่มีอากาศร้อนและความชื้นสูง

การทำสเปรย์ที่ผลิตจากนาโนเทคโนโลยีแบบนาโนอิมัลชั่นจะมีประสิทธิภาพสูงและมีอนุภาคเล็ก โดย สามารถผลิตได้จากเครื่อง Ultra Sonic Homogenizer ซึ่งเป็นเครื่องผสมชนิดหนึ่งโดยใช้แรงเชิงกลในการ ผสม มีหัวฉีดกำลังสูงใช้เพื่อทำลายหรือสลายอนุภาคของสาร จึงทำให้สารมีอนุภาคเล็กลงและสารสามารถเข้า สู่ผิวได้มีประสิทธิภาพและมีคุณภาพมากกว่าสเปรย์แบบธรรมดา สารสกัดจากสมุนไพรไทยสามารถนำมาสกัด และรักษาโรคได้หลายประเภทรวมถึงการยับยั้งเชื้อ S.aureus ซึ่งในกะเม็งมีสารที่สามารถยับยั้งการเกิดเชื้อได้ การใช้สมุนไพรรักษาโรคของสัตว์ สามารถหาได้ง่ายและราคาไม่แพง ทำให้ลดค่าใช้จ่ายในการซื้อยาสัตว์เพื่อ นำมาใช้ในการรักษาสัตว์ในโรคบางชนิด ส่วนใหญ่แล้วผู้คนไม่สนใจที่จะนำสมุนไพรมาใช้ในสัตว์ เนื่องด้วยอาจ ไม่รู้สรรพคุณ ไม่รู้ส่วนที่จะใช้และที่สำคัญไม่รู้ชนิดที่ใช้ในสัตว์ จากการศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับกะเม็งพบว่าเป็น สมุนไพรในวงศ์ทานตะวัน (Asteraceae หรือ Compositae) เป็นพืชล้มลุก พบขึ้นตามที่รกร้าง และที่ชื้นแฉะ ทั่วไป เป็นสมุนไพรที่สามารถนำมาทำเป็นยารักษาได้ เช่น ใช้สมานแผล แก้กลาก เกลื้อน เชื้อรา และยับยั้ง อักเสบของแผล โดยเชื้อแบคทีเรียหลักๆที่ก่อให้เกิดการอักเสบ คือ S.aureus ที่พบได้ตามผิวหนังทั่วร่างกาย (กรกนก เอกโยธินวงศ์ 2561) สารสำคัญในกะเม็งที่สามารถยับยั้งเชื้อแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดการอักเสบได้ คือ ฟลาโวนอยด์ โดยตัวทำละลายที่ใช้ในการสกัดสารจากกะเม็งได้ที่ดีที่สุด คือ เอทานอล (กรกนก เอกโยธินวงศ์และคณะ, 2562) ซึ่งจะสามารถคงสารสำคัญในกะเม็งไว้ได้มาก ทำให้ผู้ศึกษาสนใจที่จะศึกษาการพัฒนาสเปรย์ ชนิดนาโนจากสารสกัดกะเม็ง เนื่องจากสเปรย์มีการใช้งานที่ง่ายและสะดวกต่อการพกพาจึงเป็นที่นิยมในคน กลุ่มมาก รวมถึงมีการพัฒนาเป็นแบบชนิดนาโนอิมัลชั่นที่เป็นการนำส่งยาผ่านผิวหนังและเพิ่มการออกฤทธิ์ยา สมุนไพร จะทำให้เป็นการรักษาแผลที่เฉพาะจุดและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ข้อมูลที่ได้จากผลการวิจัยนี้จะ เป็นข้อมูลเบื้องต้นที่สำคัญและเป็นประโยชน์ในการพัฒนาวิจัยเพื่อผลิตสเปรย์จากธรรมชาติระดับนาโนที่สามารถยับยั้งเชื้อแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดการอักเสบได้อย่างมีประสิทธิภาพ