การสกัดสีจากห้อมและละหุ่งแดงเพื่อใช้ในการย้อมเซลล์เชื้อรา
- ชื่อนักเรียนผู้จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์
เมธาสินี กิติลือ, สิริสกุลพร ศิริคุณ, วีรภามาศ ฟองจันทร์สม
- อาจารย์ที่ปรึกษาโครงงานวิทยาศาสตร์
ยุวดี แสนทรงสิริ
- โรงเรียนที่กำกับดูแลโครงงานวิทยาศาสตร์
- ปีที่จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์
บทคัดย่อโครงงานวิทยาศาสตร์
Lactophenol เป็นสารละลายที่เกิดจากกรดแลกติกผสมกับฟีนอล ใช้ในการย้อมเซลล์เชื้อรา ซึ่งสารละลายนี้เป็นอันตรายเมื่อสูดดมหรือสัมผัส อาจทำให้ผิวหนังเกิดอาการไหม้อย่างรุนแรง อาจทำให้เกิดความเสียหายต่ออวัยวะภายในร่างกาย จากการสัมผัสเป็นระยะเวลานาน (บริษัทเมอร์ค จำกัด, 2560)
Congo red เป็นสารละลายที่เกิดจากเอทานอลผสมกับC.I.Direct Red 28 ใช้ในการย้อมสีสำหรับตรวจหา amyloid และสามารถนำมาใช้ในการย้อมสีเชื้อราได้ แต่ในปัจจุบันนั้นไม่นิยมใช้ เนื่องจากคองโกเรดนั้นมีสารก่อมะเร็งอยู่ (บริษัทเมอร์ค จำกัด, 2561)
ห้อม (ชื่อวิทยาศาสตร์ : Strobilanthes cusia) จัดอยู่ในวงศ์ Acanthaceae เป็นพืชชนิดหนึ่ง ที่สามารถสกัดสีมาใช้ในการย้อมผ้าได้ โดยที่สีที่สกัดได้จากห้อมจะมีสีคราม ซึ่งสีครามที่ได้นั้นมีสูตรองค์ประกอบทางเคมีคือ C16H10N2O2 (National Library of Medicine National Center for Biotechnology Information, 2005) ซึ่งตัวทำละลายที่สามารถสกัดสีจากห้อมได้ดีที่สุดคือกรดอะซิติก เมื่อเปรียบเทียบกับการใช้เอทานอลเป็นตัวทำละลาย (จันทร์เพ็ญ ทองย่น, 2549)
ละหุ่งแดงจัดอยู่ในวงศ์ Euphorbiaceae ในอดีตเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ เพราะเมล็ดสามารถนำมาสกัดน้ำมัน ซึ่งถูกนำไปใช้มากในอุตสาหกรรมต่างๆ เช่น การผลิตน้ำมันหล่อลื่น สี หมึกพิมพ์ น้ำมันขัดเงา เป็นต้น แต่ในปัจจุบันนั้นได้รับความนิยมน้อยลง เนื่องจากมีการใช้น้ำมันจากแหล่งอื่นมาทดแทน (puechkaset, 2017) เปลือกเมล็ดละหุ่งแดงมีสีแดงซึ่งเป็นผลมาจากสารไลโคปีน สูตรองค์ประกอบทางเคมีคือ C40H56 (National Library of Medicine, 2013) ซึ่งตัวทำละลายที่สามารถสกัดสีจากละหุ่งแดงได้ดีที่สุดคือกรดอะซิติก เมื่อเปรียบเทียบกับการใช้แอลกอฮอล์เป็นตัวทำละลาย (วีรนุช วอนเก่าน้อยม, พันธิวา แก้วมาตย์, อลงกด แทนออมทอง, & พรณรงค์ สิริปิยะสิงห์, 2015)
เชื้อรา คือจุลินทรีย์ในอาณาจักร Fungi เจริญได้ดีในบริเวณที่มีความชื้น เชื้อราเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้อาหารเน่าเสีย แต่ในทางอุตสาหกรรมอาหารก็ได้มีการนำรามาใช้ประโยชน์ในด้านการหมักได้เช่นกัน
ราเป็นเซลล์แบบยูแคริโอต และมีผนังเซลล์ประกอบด้วยไคทิน (พิมพ์เพ็ญ พรเฉลิมพงศ์ & นิธิยา รัตนาปนนท์, 2556) ซึ่งไคทินมีสูตรองค์ประกอบทางเคมีคือ (C8H13O5N)n (HMC+, 2019) และการศึกษาโครงสร้างหรือการจัดจำแนกรานั้น ทำโดยการศึกษาใต้กล้องจุลทรรศน์และการย้อมรามักใช้สีย้อม Lactophenol ซึ่งเป็นอันตรายเมื่อกลืนกินหรือหายใจเข้าไป ทำให้ผิวหนังเกิดอาการไหม้อย่างรุนแรง อาจทำให้เกิดความเสียหายต่ออวัยวะภายในร่างกาย จากการสัมผัสเป็นระยะเวลานาน
ห้อมและละหุ่งแดงสามารสกัดสีมาใช้ในการย้อมสีผ้าฝ้ายได้ ผ้าฝ้ายนั้นทำมาจากใยฝ้ายซึ่งเป็นเส้นใยเซลลูโลส คณะผู้จัดทำมีแนวคิดที่จะนำพืชดังกล่าวมาสกัดสีเพื่อนำไปใช้ในการย้อมเซลล์เชื้อราทดแทนการใช้ Lactophenol ที่มีราคาสูง และยังเป็นอันตรายเมื่อสูดดมหรือสัมผัส