ประชุมโคลงโลกนิติ
ของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร
๒.
นิติ โลเก ปุริสสุสสาโร
มาตาบีตา อาจริโยมิตุโต
ตสุมา หิ นีติ ปุริโสวิชญุญา
ญาณี มหา โหติพหุสุสโตจ
โลกนิติ ในโลกล้วนแก่นสาร
คือบิดามารดาอาจารย์เจียวแล้
เชาเจ้าจ่อมใจบาณทิตร่ำ เรียนแฮ
เบิกศิลปปรีชาแท้เลิศแล้วเมธี
สำนวนเก่า
นิติศาสตร์สอนสัตว์ล้าโลกา
ครูมิตรบิดุรมารดาดุจแก้ว
ชายรู้ นิติปรากฎทั่ว ทิศพ่อ
เปรมปราชญ์ปรีชาแล้วเลิศด้วยสดับธรรม
สำนวนเก่า
๑๖๕.
บีตา หตจุฉตุตกปาลภินุนิมาตาหตสุสรถจกุรสสารภินุนิ
ภุราตาเหตทุทกุษิณพาหุภินุนิกุรยาหตุตุริกวอนุธการิ
พ่อตายคือฉัตรกั้งหายหัก
ครั้นแม่ตายรถจักรจากด้วย
พี่ตายพ่ายแขนหักสินขาด ไปนา
เมียมิ่งตายวายม้วยมืดคลุ้มแดนไตร
สำนวนเก่า
พ่อตายคือฉัตรกั้งหายหัก
แม่คับดุจรถจักรจากด้วย
ลูกตายบ่วายรักแรงร่ำ
เมียมิ่งตายวายม้วยมืดคลุ้มแดนไตร
สมเด็จพระเดชา ฯ
๒๑๑.
โย มตร์ บีตร์ วาชิณฺณก์ คตโยพุพน์
ปหุสนุโต น ภรติติ ปราภวโต มุขิ
สุตตนิบาต ขุททกนิกาย
แม้มีทรัพย์ยิ่งทั้งยศถา
พ่อแม่แก่ชราบ่เลี้ยง
เป็นสุขแต่อาตมาบริโภค
จักชีพหายวายเพียงโทษท้าวลงทัณฑ์
สำนวนเก่า
คนใดละพ่อทั้งมารดา
อันทุพลชราภาพแล้ว
ขับไล่ขยายมีปรานีเนตร
คนดั่งนี้ฤาแคล้วคลาดพ้นภัยยัน
สมเด็จพระเดชา ฯ
๒๒๘
(ยังไม่พบคาถา)
คุณแม่หนาหนักเพียงพสุธา
คุณบิตุเรศจอากาศกว้าง
คุณพี่พ่างสิขราเมรุมาศ
คุณพระอาจารย์อ้างอาจสู้สาคร
สมเด็จพระเดชา ฯ
๒๒๙
(ยังไม่พบคาถา)
เมื่อร้อนน้ำท่านให้เย็นใจ
เมื่อเยือกเย็นได้ไฟอุ่นเนื้อ
เมื่อทุกข์ท่านแก้ไขชูช่วย
เมื่อยากจนท่านเกื้อก่อให้ทุนทำ
สมเด็จพระเดชา ฯ
๒๓๐
สุขํ รุกฺขสุส ฉายาวตโต ญาติ มาตาปิตุ
ตโต อาจริโย ราณโญตโต พุทฺธสุส เนกธา
โลกนิติ
เย็นกายรอบร่มไม้ใบหนา
เย็นญาติบิตุรมารดากว่านั้น
ร่มครู่ร่มพระยาเย็นยิ่ง ยิ่งพ่อ
ร่มพระเจ้าจอมหั้นแห่งห้องนฤพาน
สำนวนเก่า
(ยังไม่พบคาถา)
อาหารเป็นที่ตั้งเกิดแรง
ปลูกพืชผักพักแฟงพึ่งน้ำ
แว่นกล้องส่องสำแดงอาโลภ
แม่ย่อมเป็นที่ล้ำเลิศเลี้ยงบุตรตน
สมเด็จพระเดชา ฯ
(ยังไม่พบคาถา)
ใครรักย่อมว่าเพียงพงศ์พันธุ์
ใครชอบชิดชมฉันเพื่อนไร้
ใครเลี้ยงรักษาครรภ์คือแม่ ตนนา
ใครดับดำฤษณ์ได้ชื่อชู้เมียสม
สมเด็จพระเดชา ฯ