โครงงานวิทยาศาสตร์เรื่องการทำสไลด์ถาวรเนื้อเยื่อพืชโดยสีย้อมจากธรรมชาติ
- ชื่อนักเรียนผู้จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์
คณิต พงษ์เกษม
ปราณี เผือกพันธ์
สงกรานต์ นพรัตน์
- โรงเรียนที่กำกับดูแลโครงงานวิทยาศาสตร์
- รางวัลการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์
ม.ปลาย ชนะการประกวดรางวัลชมเชย ทั่วไป ภาคตะวันออก
- การตีพิมพ์ผลงาน
วารสารบทคัดย่อการศึกษาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์และเทคโนโลยี 2538 6 (17) p61
- ประเภทโครงงานวิทยาศาสตร์
บทคัดย่อโครงงานวิทยาศาสตร์
สีที่สกัดจากส่วนต่างๆ ของพืชตามแหล่งธรรมชาติ สามารถนำมาใช้ย้อมส่วนเนื้อเยื่อพืชที่ลอกให้บาง และส่วนที่ตัด Section ด้วยมือเพื่อทำเป็นสไลด์ถาวร พบว่าสีที่สกัดออกจากส่วนของดอก ใบ ผล เหง้า และกลีบดอก จำนวน 24 ชนิด เมื่อนำพืชแต่ละชนิดไปบดคั้นเติมตัวทำละลายได้แก่กรดอะซิติกร้อยละ 45 เอทิลแอลกอฮอล์ร้อยละ 95 ชนิดละ 15 ลูกบาศก์เซนติเมตรตามลำดับ แล้วใช้กระดาษกรองตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดกว้าง 1 ซม. ยาว 5 ซม. ชุบสีที่สกัดได้ทิ้งไว้ให้แห้งเปรียบเทียบสี จากนั้นคัดเลือกสีที่จะใช้เป็นสีย้อมโดยสังเกตจากความเข้มของกระดาษกรองสี และการย้อมเซลล์ด้วยสีที่สกัดภายใต้กล้องจุลทรรศน์ เลือกสีย้อมที่สกัดจากพืชได้ 6 ชนิด ซึ่งแต่ละชนิดสกัดได้ดีในตัวทำละลายต่างกัน คือ ดอกชบา ดอกอัญชัน ลูกเถาคันสุก รังครั่ง ไม้ฝาง สกัดได้ดีในตัวละลายที่เป็นกรดอะซีติกเข้มข้นร้อยละ 45 ดอกเฟื่องฟ้าสกัดได้ดีในตัวทำละลายเอทิลแอลกอฮอล์เข้มข้นร้อยละ 95 จากนั้นนำสีที่สกัดได้มาย้อมเนื้อเยื่อพืช เช่น เยื่อหอม ปากใบ ลำต้นใบเลี้ยงเดี่ยว ลำต้นใบเลี้ยงคู่ รากพืชใบเลี้ยงเดี่ยว โดยนำส่วนของพืชที่ลอกให้บางและส่วนที่ตัด Section ด้วยมือแช่ในน้ำยา FAA (Formalin acetic alcohol) 5 นาที นำแต่ละเนื้อเยื่อที่ย้อมไปวางบนสไลด์ หยดเอทิลแอลกอฮอล์เข้มข้นร้อยละ 30 แล้วค่อยๆ เอียงสไลด์ให้เอทิลแอลกอฮอล์ไหลออกไป จากนั้นหยดด้วยเอทิลแอลกอฮอล์เข้มข้นร้อยละ 50, 70, 95 แล้วย้อมสีที่ต้องการ ล้างด้วยเอทิลแอลกอฮอล์ butyl เข้มข้นร้อยละ 95 เอทิลแอลกอฮอล์อัตราส่วน 1/1, butyl/xylol อัตราส่วน 2/1, 1/1, 1/2 ตามลำดับ แล้วหยดด้วยไซลีน หยดด้วยเปอร์เม้าท์ปิดด้วยแผ่นกระจกปิด (แต่ละชั้นใช้เวลา 1-2 นาที) นำไปตรวจรายละเอียดการติดสีย้อมภายใต้กล้องจะทรรศน์ พบว่าสีที่สกัดจากธรรมชาติสามารถใช้ย้อมส่วนต่างๆ ภายในเซลล์ เช่น นิวเคลียส ผนังเซลล์ ผนังเยื่อกั้นแคมเบียม กลุ่มท่อน้ำท่ออาหารได้ชัดเจนเช่นเดียวกับเซลล์ที่ย้อมด้วยสีสังเคราะห์ เช่น สีฟาสกรีน (Fastgreen) คาร์มีน (Carmine) และเมื่อทำเป็นสไลด์ถาวรแล้วเก็บไว้ 2 ปี สีที่ย้อมติดส่วนรายละะเอียดยังคงชัดเจนอยู่ และสภาพเซลล์ยังเต่งและดีอยู่