ปั้นน้ำเป็นตัว

ปั้น หมายถึง นำเอาสิ่งอ่อน ๆ อย่างดินเหนียวหรือขี้ผึ้งมาทำให้เป็น รูปร่างตามที่ต้องการ เช่น อยู่บ้านท่านอย่านิ่งดูดายปั้นวัวปั้นควายให้ ลูกท่านเล่น หรือหมายถึง สร้างขึ้น, แต่งขึ้น เช่น เขาปั้นเรื่องขึ้นมาเพื่อเอาดี ใส่ตัวเอาชั่วให้ผู้อื่น

ปั้นน้ำเป็นตัว เป็นสำนวน หมายถึง แต่งเรื่องหรือสร้างเรื่องที่ไม่มีมูล ความจริงให้เป็นจริงเป็นจังขึ้นมาได้ เช่น เขาปั้นน้ำเป็นตัวให้ข่าวจนเธอ เสียหาย กว่าจะพิสูจน์ได้ว่าไม่จริง เธอก็หมดอนาคตเสียแล้ว บางครั้งมีผู้นำ ไปใช้เรียกอาชีพการทำน้ำให้เป็นน้ำแข็งก้อน หรือเรียกการทำนาเกลือว่า ปั้นน้ำเป็นตัว ซึ่งเป็นไปในทางเย้าแหย่ ดังปรากฏในนิราศเมืองเพชรของ สุนทรภู่ว่า

"ถึงบางขวางข้างซ้ายชายชลาไขคงคาขังน้ำไว้ทำเกลือ
หรือบ้านนี้ที่เขาว่าตำราร่ำช่างปั้นน้ำเป็นตัวน่ากลัวเหลือ"

แต่ถึงอย่างไรสำนวนการปั้นน้ำเป็นตัวก็ไม่ใช่สิ่งดี ด้วยมีจุดประสงค์ ที่ทำให้ผู้อื่นเสียหายหรือเดือดร้อนเสมอ แม้ในวรรณคดีเรื่องต่าง ๆ เช่น เรื่องมณีพิชัยพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๒ ตอนท้าวพิชัยนุราชพระบิดาของ พระมณีพิชัยรู้ความจริงว่านางยอพระกลิ่นถูกนางจันทรเทวีใส่ร้ายว่ากินแมว จึงบริภาษนางจันทรเทวีว่า

"น้อยหรืออีเฒ่าเจ้าความคิดเสกสรรปั้นน้ำเป็นตัว
ทุจริตอิจฉาชายหน้าผัวเอออะไรไม่กลัวเขานินทา"

(นางสาวพัชรี ลินิฐฎา)