ภาษิตว่าด้วยการรีบร้อนทำงานหรือด่วนตัดสินใจ
คนล้านนามีภาษิตที่สอนไม่ให้รีบร้อนกระทำการซึ่งอาจนำผลเสียมาให้ เช่นภาษิตว่า
ฟั่งกินช่างแค้น ฟั่งแล่นช่างท่าว [ฟั่งกิ้นจ้างแก๊น ฟั่งแล่นจ้างต้าว] แปลว่า รีบกินมักจะสำลัก รีบวิ่งมักจะล้ม หมายความว่า ทำอะไรอย่างรีบร้อน ก็มักจะมีผลเสียตามมา
ฟั่ง แปลว่า รีบ, เร่ง
ช่าง [จ้าง] แปลว่า มักจะ
แค้น [แก๊น] แปลว่า ติดคอ, สำลัก
ท่าว [ต้าว] แปลว่า ล้ม
แล่น แปลว่า เคลื่อนที่ไปอย่างรวดเร็ว, วิ่ง
ภาษิตอีกบทที่สอนในเรื่องเดียวกัน คือ ฟั่งได้บ่ดีเอา เผาไหม้บ่ดีกิน [ฟังได้บ่อดีเอา เผาไหม้บ่อดีกิ้น] แปลว่า รีบร้อนไปก็ใช้การไม่ได้ เผาจนไหม้ ก็กินไม่ได้ หมายความว่า การรีบร้อนทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งเพื่อให้ผลโดยเร็ว อาจได้ สิ่งที่ไม่พร้อมหรือสมบูรณ์ตามความต้องการ บางทีต้องเสียเวลาทำหลายครั้ง เปรียบเหมือนการที่ปิ้งหรือจี่อาหารเช่นเนื้อหรือปลา ต้องไม่ใจร้อน ไม่ใช้ไฟแรง เพราะจะทำให้ไหม้จนกินไม่ได้
บ่ดีเอา แปลว่า ไม่ควรเอา, ใช้การไม่ได้
บ่ดีกิน [บ่อดีกิ้น] แปลว่า ไม่ควรกิน, อย่ากิน, กินไม่ได้
ภาษิตนี้ยังใช้เตือนไม่ให้รีบร้อนด่วนตัดสินใจในการกระทำสิ่งต่าง ๆ เพราะจะเกิดผลเสียได้ง่าย เพราะฉะนั้นการทำงานหรือการตัดสินใจทุกอย่าง จะต้องมีความรอบคอบ ดังภาษิตว่า
บ่ดีจาควายกลางหนอง [บ่อดีจ้าควายก๋างหนอง] แปลว่า ไม่ควร เจรจาซื้อขายควายกลางหนองน้ำ หมายความว่าไม่ควรเจรจาซื้อขายควาย ขณะที่ควายยังอยู่ในน้ำเพราะยังไม่ได้เห็นรูปร่างลักษณะเพื่อประกอบการ ตัดสินใจว่าสมควรซื้อหรือไม่ เป็นการให้ข้อแนะนำว่า จะทำอะไรไม่ควรรีบร้อน ควรพิจารณาให้รอบคอบก่อนตัดสินใจ
บ่ดี ในที่นี้หมายถึง ไม่ควร
จา [จำ] แปลว่า พูด, เจรจา
นอกจากนี้คนล้านนายังมีภาษิตที่สอนไม่ให้รีบร้อนมีความสัมพันธ์กัน ก่อนแต่งงาน ต้องรู้จักอดใจรอเพื่อให้เป็นไปตามขั้นตอนที่ถูกต้องเหมาะสม เช่น
บ่ดีกินก่อนทาน บ่ดีมานก่อนแต่ง [บ่อดีกิ้นก่อนตาน บ่อดีมาน ก่อนแต่ง] แปลว่า ไม่ควรกินก่อนทำบุญ ไม่ควรท้องก่อนแต่งงาน หมายถึง
ไม่ควรกินอาหารที่เตรียมจะนำไปถวายพระเพราะถือว่าเป็นบาป เช่นเดียวกับ ผู้หญิงควรรักนวลสงวนตัว ไม่ให้มีเรื่องเสียหายก่อนที่จะแต่งงานให้ถูกต้อง ตามประเพณี
มาน หมายถึง ตั้งครรภ์
ภาษิตอีกบทสอนให้รู้จักค่อยเป็นค่อยไปในเรื่องของความรัก คือ
รักชั้น ๆ มันช่างพลันเหย เมิน ๆ เคย ๆ มันช่างกุ้มเฒ่า [ฮักจั้นจั้น มันจ้างปันเหย เมินเมินเกยเกย มันจ้างกุ้มเถ้า] แปลว่า ความรักที่เกิดเร็วมักจะ จืดจางไปเร็ว คุ้นเคยไปนาน ๆ มักจะรักกันตราบจนแก่เฒ่า หมายถึง ความรัก ที่เกิดจากความสัมพันธ์ที่รีบเร่ง ขาดความยั้งคิดมักจะไม่ยั่งยืน แต่ความรักที่ เกิดจากการเรียนรู้และสร้างความคุ้นเคยระหว่างกันอย่างค่อยเป็นค่อยไปมัก จะเป็นความรักที่ยืนยาวไปจนแก่เฒ่า
ชั้น ๆ [จั้นจั้น] ตรงกับคำว่า กระชั้น หมายถึง รีบเร่ง
พลัน [ปัน] แปลว่า ทันทีทันใด, โดยเร็ว
เหย แปลว่า ระเหย ในที่นี้หมายถึง จืดจาง
เมิน แปลว่า นาน
เคย [เกย] คือ คุ้นเคย, สนิทสนม
เมิน ๆ เคย ๆ [เมินเมินเกยเกย] หมายถึง ใช้เวลานานในการสร้าง ความคุ้นเคยสนิทสนมกัน
กุ้ม หมายถึง คุ้ม, ตราบจน, ตราบเท่า
(นายศิริสาร เหมือนโพธิ์ทอง)