ผญาเปรียบเทียบ : การพลัดพรากจากคนรัก
นกเขาตู้ พรากคู่ก็ยังขันกาเหว่าวอน พรากรังก็ยังร้อง
น้องพรากอ้าย ความเดียวบ่เอิ้นสั่งครั้นบ่เอิ้นสั่งใกล้ ขอให้เอิ้นสั่งไกล
[นกเขาตู้ พากคู่กะยังขันกาเวาวอน พากฮังกะยังฮ้อง
น่องพากอ้าย ควมเดียวบ่อเอิ้นสั่งคันบ่อเอิ้นสั่งไก้ ขอให้เอิ้นสั่งไก]
ผญาที่ว่า นกเขาตู้ พรากคู่ก็ยังขัน [นกเขาตู้ พากคู่กะยังขัน] แปลว่า
นกเขาตู้พรากจากคู่ก็ยังส่งเสียงขัน
นกเขาตู้ หมายถึง นกเขาชนิดหนึ่ง ตัวโตกว่านกเขาธรรมดา
ปรกติจะอาศัยอยู่ตามสวนในหมู่บ้าน
ผญาที่ว่า กาเหว่าวอน พรากรังก็ยังร้อง [กาเวาวอน พากฮังกะยังฮ้อง]
แปลว่า นกกาเหว่าจากรังไปก็ยังส่งเสียงร้อง
ผญาที่ว่า น้องพรากอ้าย ความเดียวบ่เอิ้นสั่ง [น่องพากอ้าย ควมเดียว
บ่อเอิ้นสั่ง] แปลว่า น้องจากพี่ คำเดียวก็ไม่บอก
อ้าย แปลว่า พี่ชาย
ความ [ควม] แปลว่า คำ
เอิ้น แปลว่า เรียกร้อง
ผญาที่ว่า ครั้นบ่เอิ้นสั่งใกล้ ขอให้เอิ้นสั่งไกล [คันบ่อเอิ้นสั่งไก้ ขอให้เอิ้นสั่งไก] แปลว่า หากไม่บอกเมื่ออยู่ใกล้ ก็ขอให้บอกเมื่ออยู่ไกลกัน
ดังนั้น คำผญาที่ว่า
```{thai-poem}
นกเขาตู้ พรากคู่ก็ยังขันกาเหว่าวอน พรากรังก็ยังร้อง
น้องพรากอ้าย ความเดียวบ่เอิ้นสั่งครั้นบ่เอิ้นสั่งใกล้ ขอให้เอิ้นสั่งไกล
[นกเขาตู้ พากคู่กะยังขันกาเวาวอน พากฮังกะยังฮ้อง
น่องพากอ้าย ควมเดียวบ่อเอิ้นสั่งคันบ่อเอิ้นสั่งไก้ ขอให้เอิ้นสั่งไก]
หมายความว่า คนเคยรักกันเมื่อจะจากกันก็ต้องรู้จักร่ำลา บอกกล่าว แต่น้องหนีจากพี่ไป แม้เพียงคำคำเดียวก็ไม่สั่งลา หากว่าถ้าน้องจะต้องไปจริง ๆ ขอได้บอกพี่สักคำแม้จะอยู่ใกล้หรืออยู่ห่างไกลเพียงใดก็ตาม พี่ก็ยินดีที่ได้รับรู้ความในใจจากปากของน้องเอง เปรียบดังนกเขาตู้หรือนกกาเหว่า เมื่อจะพรากจากรังไปก็ยังส่งเสียงขัน หรือส่งเสียงร้องเพื่อเป็นสัญญาณบอกคู่ของตน
(นางพจนีย์ เพ็งเปลี่ยน)