ผญาคำสอน : ให้รู้จักระลึกถึงบุญคุณของพ่อแม่

ครั้นได้กินชิ้นใหญ่ให้เจ้าฝากนำกา
คันได้กินชิ้นปลาให้เจ้าฝากนำแร้ง
ครั้นได้กินหมากแค่งให้เจ้าแกว่งนำลมเด้อ ลูกหล้าเอ้ย
[คันได้กินชิ้นไหญ่ไห่เจ้าฝากนำกา
คันได้กินชิ้นปาไห่เจ้าฝากนำแฮ่ง
คันได้กินหมากแค่งไห่เจ้าแก่งนำลมเด้อ ลูกหล่าเอ้ย]

ผญาที่ว่า ครั้นได้กินชิ้นใหญ่ ให้เจ้าฝากนำกา คันได้กินชิ้นไหญ่ ไห่เจ้า ฝากนำกา] หมายถึง เมื่อได้กินเนื้อสัตว์ซึ่งชาวอีสานถือว่าเป็นอาหารชั้นเลิศ ที่ไม่ได้กินบ่อยนักในชีวิตประจำวัน ก็ฝากกับกาไปให้กินบ้าง

ผญาที่ว่า คันได้กินชิ้นปลา ให้เจ้าฝากนำแร้ง [คันได้กินชิ้นปา ไห่เจ้า ฝากนำแฮ่ง] หมายถึง เมื่อได้กินเนื้อปลารวมทั้งอาหารดี ๆ มีรสชาติอร่อย ก็ฝากกับแร้งไปให้กินบ้าง

ผญาที่ว่า ครั้นได้กินหมากแค่ง ให้เจ้าแกว่งนำลม คันได้กินหมากแค่ง ไห่เจ้าแก่งนำลม] หมายถึง เมื่อได้กินมะเขือพวงรวมทั้งผักผลไม้ที่อร่อย ก็ฝาก กับลมไปให้กินบ้าง แล้วส่งใจไปถึงพ่อแม่ที่แก่เฒ่าที่รอคอยอยู่ข้างหลัง

คัน คือ ครั้น

ชิ้น [ชิ้น] แปลว่า เนื้อสัตว์ เช่น ชิ้นงัว (ชิ้นงัว] แปลว่า เนื้อวัว ชิ้นหมู [ชิ้นหมู] แปลว่า เนื้อหมู

นำ แปลว่า ตาม, ไปด้วย นำกา แปลว่า ไปกับกา นำแฮ่ง แปลว่า ไปกับแร้ง นำลม แปลว่า ไปกับลม

หมากแค่ง แปลว่า มะเขือพวง

ครั้นได้กินชิ้นใหญ่ให้เจ้าฝากนำกา
คันได้กินชิ้นปลาให้เจ้าฝากนำแร้ง
ครั้นได้กินหมากแค่งให้เจ้าแกว่งนำลมเด้อ ลูกหล้าเอ้ย
[คันได้กินชิ้นไหญ่ไห่เจ้าฝากนำกา
คันได้กินชิ้นปาไห่เจ้าฝากนำแฮ่ง
คันได้กินหมากแค่งไห่เจ้าแก่งนำลมเด้อ ลูกหล่าเอ้ย]

ผญาบทนี้เป็นผญาคำสอนที่พ่อแม่ คนเฒ่าคนแก่ใช้สอนลูกหลาน ให้รู้จัก ระลึกถึงบุญคุณของพ่อแม่ปู่ย่าตายายที่เคยอุ้มชูเลี้ยงดูเรามาแต่เล็กจนโต การฝากกา ฝากแร้ง ฝากลม เป็นอุบายเปรียบให้เห็นว่าไม่ว่าจะทำอะไร จะสุข หรือทุกข์อย่างไรก็ตาม ให้นึกถึงพ่อแม่หรือผู้มีพระคุณบ้าง

(นายนิรันดร์ บุญจิต)