ผญาคำสอน : ให้ตั้งใจทำงานให้สำเร็จ
จองครั้นบ่มีด้าม สิเป็นบ่วงตักแกงได้บ่ บุงครั้นบ่มีสาย ก็เป็นทอยาร้าง [จองคันบ่อมีด้าม สิเป็นบ่วงตักแกงได้บ่อ บุงคันบ่อมีสาย กะเป็นทอยาฮ่าง] ผญาที่ว่า จองครั้นบ่มีด้าม สิเป็นบ่วงตักแกงได้บ่ [จองคันบ่อมีด้าม สิเป็น บ่วงตักแกงได้บ่อ] แปลว่า จองถ้าไม่มีด้ามจะใช้เป็นช้อนตักแกงได้อย่างไร
จอง หรือ กะจอง เป็นภาชนะสำหรับตักแกงชนิดหนึ่ง ทำด้วย กะลามะพร้าวขัดมัน มีด้ามจับคล้ายทัพพี
บ่วง หมายถึง ช้อนตักแกง ทำจากกะลามะพร้าวขัด กาบหอย เป็นต้น
ผญาที่ว่า บุงครั้นบ่มีสาย ก็เป็นทอยาร้าง [บุงคันบ่อมีสาย กะเป็นทอ ยาฮ่าง] แปลว่า กระบุงถ้าไม่มีสายรัดก้น ก็จะเป็นกะทอยาผุ ๆ พัง ๆ
ขุง คือ กระบุง
ทอยา คือ กะทอยา หมายถึง ภาชนะสานด้วยไม้ไผ่ตาโปร่ง
รูปทรงกระบอก มีขนาดใหญ่กว่าชะลอม มีใบตองตึงกรุโดยรอบ สำหรับใส่ ยาเส้น น้ำตาลปึก ฝ้าย ข้าวเปลือก หรือเกลือ เป็นต้น
ร้าง [ฮ่าง] แปลว่า เก่า ผุพัง แต่ใช้การไม่ได้
จองครั้นบ่มีด้าม สิเป็นบ่วงตักแกงได้บ่ บุงครั้นบ่มีสาย ก็เป็นทอยาร้าง [จองคันบ่อมีด้าม สิเป็นบ่วงตักแกงได้บ่อ บุงคันบ่อมีสาย กะเป็นทอยาฮ่าง] เป็นผญาคำสอนว่า ถ้าตั้งใจจะทำการสิ่งใดนั้น อย่าทำครึ่ง ๆ กลาง ๆ จงทำให้ สำเร็จ จึงจะเกิดประโยชน์ต่อการดำรงชีวิต เปรียบกับการทำจองถ้าไม่ทำด้าม ก็จะใช้ตักแกงไม่ได้ และทำกระบุงถ้าไม่มีสายรัดก้นกระบุงก็ไม่สามารถใช้หาบ สิ่งของไปได้ เหมือนกะทอยาที่ผุ ๆ พัง ๆ เพียงแต่ใช้ใส่สิ่งของตั้งไว้
(นายนิรันดร์ บุญจิต)