เกมป้องกันอัลไซเมอร์ด้วยการฝึกสมองสำหรับผู้สูงวัย
- ชื่อนักเรียนผู้จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์
ธนัสชัย ชะนะบัว, พีรพล กันยา
- อาจารย์ที่ปรึกษาโครงงานวิทยาศาสตร์
คำพันธ์ จันทาอ่อน, กรแก้ว แกว่นถิ่นเถื่อน
- โรงเรียนที่กำกับดูแลโครงงานวิทยาศาสตร์
- ปีที่จัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์
บทคัดย่อโครงงานวิทยาศาสตร์
นพ.สุวรรณชัย วัฒนายิ่งเจริญชัย รองปลัดกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) และโฆษก สธ. กล่าวว่า โรคอัลไซเมอร์เป็นสาเหตุสำคัญของกลุ่มอาการสมองเสื่อม โดยพบได้ถึงร้อยละ 60 - 70 โดยทุก ๆ 68 วินาที จะมีผู้ป่วยด้วยโรคอัลไซเมอร์เพิ่มขึ้นหนึ่งรายในโลก คาดว่า ทั่วโลกมีผู้ป่วยกว่า 50 ล้านคน เป็นความท้าทายสำคัญของระบบสาธารณสุขโลก ในการเตรียมพร้อมรองรับผู้ป่วยโรคนี้ ซึ่งทุกวันที่ 21 กันยายนของทุกปี เป็นวันอัลไซเมอร์โลก (World Alzheimer’s Day) เพื่อให้ประชาชนและผู้เกี่ยวข้องได้ตระหนักถึงความสำคัญและผลกระทบของโรคนี้ สำหรับในประเทศไทย พบความชุกประมาณร้อยละ 3 - 5 โดยความชุกจะพบมากขึ้นตามอายุซึ่งอาจพบสูงถึงร้อยละ 30 ในผู้สูงอายุที่อายุมากกว่า 85 ปี ในปี 2558 มีผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ประมาณ 600,000 คน และคาดว่า ในปี 2573 จำนวนจะเพิ่มสูงขึ้นเป็น 1,117,000 คน
นพ.สุวรรณชัย กล่าวว่า กระทรวงสาธารณสุข ได้มอบให้กรมการแพทย์ พัฒนาองค์ความรู้ทางการแพทย์ด้านการป้องกัน รักษาและการดูแลระยะยาวเพื่อผู้สูงอายุสมองเสื่อม มีเครื่องมือคัดกรองโรคสมองเสื่อมสำหรับผู้สูงอายุ จัดทำคู่มือสำหรับบุคลากรในระดับปฐมภูมิและทุติยภูมิให้สามารถดูแลผู้ป่วยอัลไซเมอร์และสมองเสื่อมได้ในชุมชน พัฒนาระบบบริการผู้สูงอายุสมองเสื่อม ในผู้ที่เพิ่งเริ่มมีอาการในระยะต้นเพื่อชะลอโรคให้เป็นสมองเสื่อมช้าลง โดยบูรณาการการป้องกันสมองเสื่อมเข้าไปในแผนงานป้องกันและดูแลโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) สุขภาพจิต ผู้สูงอายุและแผนการป้องกันและส่งเสริมสุขภาพตลอดชีวิต
ทั้งนี้ โรคอัลไซเมอร์ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่การตรวจพบในระยะเริ่มต้นจะช่วยชะลอความเสื่อมของสมองได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากผู้สูงอายุมีอาการหลงลืม เช่น จำเหตุการณ์หรือคำพูดที่เพิ่งผ่านมาไม่ได้ สับสนเรื่องต่าง ๆ มีปัญหาการพูด ออกนอกบ้านกลับบ้านไม่ถูก ก้าวร้าว ทำกิจวัตรประจำวันไม่ได้ตามปกติ ควรรีบพบประสาทแพทย์ หรือแพทย์เวชศาสตร์ผู้สูงอายุ การรักษามีแบบประคับประคองโรคทางกายและปัญหาทางจิต การป้องกันโรคแทรกซ้อน การดูแลบำบัดด้านจิตใจและปัญหาพฤติกรรม ฟื้นฟูสุขภาพกายและจิต สร้างพฤติกรรมสุขภาพที่ดี เน้นคุณภาพชีวิต โดยให้ผู้ดูแลมีส่วนร่วม ปัจจุบันยังไม่มียาเฉพาะ มีเพียงการใช้ยาเพื่อเพิ่มระดับสารสื่อประสาทในสมองที่ช่วยเพิ่มความจำให้ดีขึ้น และลดปัญหาด้านพฤติกรรมที่เกิดจากตัวโรค
นอกจากนี้การฝึกบริหารสมองเป็นประจำจะลดโอกาสเสี่ยงของการเกิดโรค จึงควรหากิจกรรมฝึกความจำให้แก่ผู้สูงอายุให้ได้ใช้สมองในการทำกิจกรรม เช่น การฝึกถามตอบความรู้ทั่วไป เล่นดนตรีไทย วาดภาพ คิดเลข จะช่วยชะลอความเสื่อมของสมองได้ สิ่งสำคัญคือ การดูแลเอาใจใส่ผู้สูงอายุอย่างใกล้ชิด มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับทั้งตัวโรคและตัวผู้ป่วย การให้ความรัก ไม่ถือโทษหรือข่มขู่ ให้ความดูแลเอาใจใส่อย่างใกล้ชิด ร่วมมือกับแพทย์เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดี ดูแลเรื่องอาหาร ออกกำลังกาย กระตุ้นให้ผู้ป่วยดูแลตนเองให้ได้มากที่สุด เฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนของโรคอัลไซเมอร์ เช่น การสำลักอาหาร อุบัติเหตุ เป็นต้น สอดคล้องกับ นพ.เขษม์ชัย เสือวรรณศรี โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ อายุรแพทย์ด้านประสาทวิทยาได้ยกเอาตัวอย่างงานวิจัยที่ให้ข้อมูลเกี่ยวการป้องกันอัลไซม์เมอร์ด้วยการบริหารสมองเพื่อเพิ่มความจำด้วยวิธีนิวโรบิคส์ เช่น 1)การเปลี่ยนแปลงวิธีปฏิบัติในชีวิตประจำวันช่วยกระตุ้นเส้นประสาทในส่วนที่ไม่ได้ใช้งาน การหากุญแจโดยใช้ประสาทสัมผัสแทนการใช้ตา การแปลงฟันด้วยมือข้างที่ไม่ถนัด หรือการขับรถไปทำงานในเส้นทางที่ไม่เคยไป การเต้นตารางเก้าช่อง 2)การฝึกจำ เป็นวิธีการบริหารสมองที่ดีมาก อายุที่มากขึ้นอาจทำให้ประสิทธิภาพการจำด้อยลง อาจเป็นเพราะสมองที่ฝ่อ โดยหางานให้สมองทำงานอยู่เสมอ เช่น ท่องศัพท์วันละ 10 คำ เกมจับคู่ภาพ 3) การพัฒนาสมองด้วยการแข่งกับเกม เป็นการฝึกจิตใจให้จดจ่อกับกิจกรรมที่ทำเพียงอย่างเดียว นอกจากได้บริหารสมองแล้วยังได้ฝึกสมาธิไปด้วย เช่น ใบ้คำอักษรภาพ การเลือกตัวเลข 1 ถึง 50 ตามลำดับช่วยในการฝึกคิด บล็อกเกม เลโก จิ๊กซอ
ดังนั้นทางคณะผู้พัฒนาจึงเลือกใช้เกมที่มีตัวละครเป็นสัตว์ที่มีความน่ารัก (กระรอก) ที่ต้องผจญภัยในป่าโดยมีภารกิจให้ผู้เล่นพากระรอกน้อยกลับไปหาครอบครัว โดยผู้เล่นต้องผ่านด่านดังต่อไปนี้ 1) ดัชนี(ข้างไม่ถนัด)ข้ามเหว 2) เสียงกระซิบจากพงไพร(ฟังข้างเดียวแล้วพากระรอกน้อยเหยียบหินข้ามแม่น้ำที่มีจระเข้) 3) หาสัญลักษณ์แห่งพงไพรเพื่อส่องทาง (หลับตาคลำหาแท่งอัคคี) 4)ใบ้คำจากภาพ 5) ลักกี้ทรี (หาสัญลักษณ์สามอย่าง)
เมื่อเล่นได้ครบทุกด่านกระรอกน้อยก็จะได้กลับบ้าน โดยระบบจะจับเวลาในการเล่นในแต่ละด่านและให้ผู้เล่นได้เล่นไปเรื่อยๆ เพื่อเก็บค่าคะแนนและเวลา ลงในฐานข้อมูลประเภทคราวน์ (Firebase) และประมวลผลการเล่นรายงานข้อมูลรายบุคคลผ่านแอพลิเคชันบนมือถือ คณะผู้พัฒนาหวังว่าจะได้โปรแกรมบริหารสมองในผู้สูงอายุเพื่อป้องกันโรคอัลไซเมอร์ที่สามารถเก็บข้อมูลลงฐานข้อมูล (Firebase Realtime Database) และวิเคราะห์ข้อมูลการใช้งานได้ ทำให้ของผู้เล่นมีความว่องไว มีไหวพริบมากขึ้น และสร้างความพึงพอใจต่อการใช้งานของผู้ที่เกี่ยวข้องทุกระดับ และสามารถนำไปใช้เป็นโปรแกรมต้นแบบในสถานพยาล ชุมชน ในประเทศไทย และสร้างภูมิคุมกันการป่วยโรคอัลไซเมอร์ให้คนไทยต่อไป