ร่มโพธิ์ร่มไทร
คำว่า ร่มโพธิ์ร่มไทร ประกอบด้วยคำว่า ร่ม โพธิ์ และ ไทร คำว่า ร่ม เป็นคำเรียกสิ่งที่ใช้กางออกกันแดดกันฝน และหมายถึง บริเวณที่มีสิ่งใดสิ่งหนึ่งบังแดดไว้ เมื่ออยู่ใต้ร่มก็จะไม่โดนแดดโดนฝน จึงนำมา ใช้เปรียบบุคคลหรือสิ่งที่คุ้มครองป้องกันผู้อื่นมิให้เป็นอันตราย เช่น อยู่ใต้ ร่มพระบารมี, ใต้ร่มกาสาวพัสตร์ คำว่า โพธิ์ และ ไทร เป็นชื่อต้นไม้ใหญ่ที่มี กิ่งก้านสาขาแผ่กว้าง ให้ร่มเป็นที่พักพิงกันแดดกันฝนได้เป็นอย่างดี อีกทั้ง โพธิ์ ยังเป็นต้นไม้สำคัญในทางพระพุทธศาสนา ด้วยเป็นต้นไม้ที่คุ้มกันแดดฝน ให้พระพุทธเจ้าขณะที่บำเพ็ญเพียรจนได้ตรัสรู้พระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ ส่วน ไทร ก็เป็นไม้ใหญ่ที่มีรากเสริมงอกจากลำต้นหรือกิ่ง บางชนิดแผ่กิ่งก้าน สาขาออกเป็นบริเวณกว้าง ให้ร่มแก่ผู้ที่เข้ามาอาศัยหลบแดดฝนได้อย่างดี คำว่า ร่มโพธิ์ร่มไทร จึงเป็นคำที่นำมาใช้เป็นสำนวน หมายถึง ผู้ที่ เป็นที่พึ่งและปกป้องคุ้มครองให้อยู่เป็นสุขสบายและปลอดภัย เช่น ลูกขอ ให้พ่อแม่มีอายุยืนยาว อยู่เป็นร่มโพธิ์ร่มไทรให้ลูกหลานไปอีกนาน ๆ
(ศ. ดร. กาญจนา นาคสกุล)