ผญาคำสอน : ให้รู้จักคุณค่าของสิ่งของที่มีอยู่

สิถิ่มก็เสียดาย สิบายก็ขี้เดียด [สิถิ่มกะเสียดาย สิบายกะขี่เดียด]

ผญาที่ว่า สิถิ่มก็เสียดาย [สิถิ่มกะเสียดาย] แปลว่า จะทิ้งก็เสียดาย หมายถึง สิ่งของบางอย่างดูเหมือนจะไร้ค่า หรือไม่มีประโยชน์แล้ว หรือมีประโยชน์น้อย เก็บไว้ก็เกะกะรกรุงรังทำให้บ้านเรือนดูไม่สะอาดสวยงาม ตัดใจจะโยนทิ้งไปเสีย ครั้นตั้งใจจะโยนทิ้ง เมื่อหยิบมาไว้ในมือก็กลับนึกเสียดายว่าของสิ่งนี้ยังอยู่ในสภาพที่ดี ไม่แตก ไม่หัก หรือไม่มีร่องรอยขีดข่วนแต่อย่างใด อาจจะใช้ประโยชน์ได้ในวันหน้า จึงตัดสินใจไม่ทิ้งตามที่ตั้งใจไว้แล้ว

ถิ่ม แปลว่า ทิ้ง

ผญาที่ว่า สิบายก็ขี้เดียด [สิบายกะขี่เดียด] แปลว่า จะจับก็รังเกียจ หมายถึง สิ่งของบางอย่างเห็นวางอยู่ก็อยากจะหยิบจะจับต้อง พอเอื้อมมือออกไปจะจับกลับเปลี่ยนใจไม่อยากหยิบหรือจับต้อง เพราะรู้สึกรังเกียจ

บาย แปลว่า หยิบ, จับต้อง

ขี้เดียด (ขี่เดียด) แปลว่า รังเกียจ

ดังนั้น ผญาที่ว่า สิถิ่มก็เสียดาย สิบายก็ขี้เดียด (สิถิ่มกะเสียดาย สิบายกะขี่เดียด) จึงหมายความว่า สิ่งของบางอย่างอยากจะทิ้งก็ทิ้งไม่ลงเพราะรู้สึกเสียดาย แต่ถ้าจะเอามาจับต้องหรือใช้สอย ก็ทำไม่ได้เพราะรู้สึกรังเกียจ เปรียบเหมือนสิ่งของมีค่ามากที่แปดเปื้อนสิ่งสกปรกโสโครก จะทิ้งก็เสียดาย เพราะยังสามารถใช้ประโยชน์ได้อยู่ แต่จะจับก็รู้สึกขยะแขยง หรือกรณีสามีภรรยา

ถึงแม้จะมีเรื่องขุ่นข้องหมองใจกัน แต่ก็ตัดกันไม่ขาด เพราะยังมีสิ่งที่ต้องผูกพันกันอยู่

(นางพจนีย์ เพ็งเปลี่ยน)